Size uygun bir diyet var!

Atkins, Montignac (Montinyak), Zone, SouthBeach, Miami, Taş Devri ve son olarak Dukan... Milyonlarca insanın kilo vermek açısından uyguladığı popüler diyetlerden bazıları... Sağlıklı yaşam ve diyet endüstrisi milyar dolarlık ciroya sahip dev bir sektör. Türkiye de bu sektörden nasibini alıyor. Giderek artan şişman ve obez adetsı tehlikeyi ortaya seriyor. Obezite Araştırma Derneği’nin verilerine göre Türkiye’deki fazla şişman ve obez adetsı 20 milyon kişi civarında.
2 bin 500 diyetisyen görev yapıyor ve Türk insanı zayıflamak açısından yılda 5 milyar dolar harcıyor. Böyle iştah açıcı bir pazarda hızlı ve kalıcı zayıflamayı vaadeden diyet reçeteleri milyonları peşinden sürüklüyor. Ancak uzmanlar hızlı zayıflatan diyetlerin aynı hızla kilo aldırdığına, telafisi olmayan hasara sebebiyet olduğuna dikkat çekiyor. 25 yıldır diyetisyen olarak çalışmalarına devam yapan diyetisyen Taylan Kümeli ile sağlıklı beslenme, zayıflama ve moda diyetler üzerine konuştuk.

Su içmek sebebiyet önemli?
Her idrara çıkışımız 35 kalori atılmasını sağlar. Su içtikçe metabolizma hızlanır. İdrarınızın rengi bembeyaz olana kadar bol su içmeli. Gerçek temizlenme o zaman yaşanır. İdrardaki ak renk, vücudun detoks yaptığı anlamına gelir. Fiziksel aktivite de kas miktarını arttırarak daha çok yağ yakmaya sebebiyet olur.

Sizin programınız nasıl?
Püf noktası sağlıklı yaşam ve diyet sistemini kişiye göre adapte etmek. Kişinin metabolizmasını, genetiği, sosyal alışkanlıklarını yok sayamazsınız. Biri tatlıyı seviyorsa ve diyetisyen bu gerçeği kabul edip, tatlıyı nasıl yemesi gerektiğini anlatırsa, o kişi hayat boyu doğru biçimde, kilo almadan tatlı yer. Beş ayda verilen kilo, iki ayda geri alınıyorsa, bu kiloyu vermenin ne anlamı var?
Hayatınız boyunca Dukan yada Montinyak gibi bir sitemle beslenmek mümkün mü? Hayır. Ama uyguladığımız kişiye özgü tat, metabolizma ve biyokimyasal analiz testlerinden sonra, ortaya çıkan sağlıklı beslenme modeliyle kilo vermek ve bir daha o kiloyu geri almamak mümkün. Acı, ekşi, tatlı, tuzlu ve tüm tatları içinde barındıran wasabi’den oluşan beş tat üzerinden yaptığımız testle kişinin tüketmek ve yaşam alışkanlıkları ortaya çıkarıyoruz. Biyokimyasal analiz, aileden gelen hastalıkları inceledikten sonra tüm veriler değerlendirilerek bir planlama oluşturuluyor. Bu kişinin hayat boyu kullanacağı bir şey.

40’tan sonra metabolizma yavaşlar mı?
Kağıt üzerinde 40, 60 ya da 20 yaşında gözükürsünüz ama biyolojik olarak vücudumuzun içinde bulunduğu yaş, o yaşa gelene kadar vücudunuza yaptığınız artılar ve eksilerin muhasebesidir. Metabolizmayı üç şey hızlandırır: Az az ve sürekli tüketmek, bol su içmek ve fiziksel aktivite de bulunmak. Yemeğinizi aralıklarla üç ana öğün olarak yer ve doğru fasıla öğünleri yani belli saatlerde, belli ölçüde yiyeceği hayatınıza sokarsanız kilo vermeye başlarsınız.

Çocukları obeziteden korumak açısından ebeveynlere ne önerirsiniz?
Anne ve baba çocuğa model olmalı. “Bunu yeme kilo alırsın” demek, sürekli ikaz etmek yerine, eve abur cubur almamak, ev yemeklerine ağırlık vermek önemli. Çocuklar evde kahvaltı yaparak güne başlamalı.

Uzmanlar uyarıyor
Dukan, Atkins, Taş Devri gibi yüksek proteinli diyetler böbrek, kalp damar hastalığı olan kişiler ve obezite sorunu olanlar açısından uygun değil. Uzun süre yapılan yüksek protein diyeti, yüksek kolesterol ve kas zayıflığı gibi çeşitli hastalıklarna yol açabiliyor.

Tatlıya evet ama...
Rafine şeker vücudumuz açısından yapılmış bir gıda değildir. Tatlı yediğimizde hücre o tatlıyı kabul etmek istemiyor. Böylece kan şekerimiz çok yükseliyor. Ağır hamur işi tatlı yerken yanında süt, yoğurt, peynir gibi besinler alındığında şeker emilimi yavaşlayarak vücutta ani çıkışlar yaşanmasını ve acıkmayı engeliyor. Mesela Karadenizlilerin tatlının yanında ayran içmeleri çok doğru bir davranış. Kişinin canı tatlı tüketmek istediğinde, sütlü tatlılar ya da yoğurt içine kurutulmuş meyve katarak yemeyi tercih etmesi gerekiyor.

İçkiden korunmak açısından
Rutin içiciyseniz, aldığınız kilonun yüzde elliye yakını içki yüzündendir. Çünkü içkinin bir gramında yedi kalori bulunuyor. İki yıl önce Columbia Üniversitesi’nin yaptığı araşırmaya göre içki içmeden maksimun iki saat yada minimum beş dakika önce, 1000 mg C vitamini - ki bu vitamin kolojen dokuyu koruyucu özelliğe sahip - ve bir antioksidan aldığınızda, bu vücudu içkiye karşı koruyor. İçkiyi içtikten sonra da bunu vücudunuzdan atacak, temizleyecek çinko pikolinat türevi bir mineral kullanıldığında, içki sonrasında da tatlı yada meyva yenmediğinde kesinlikle, içkiyle vücuda giren kalori kiloya dönüşmüyor.

Dukan Diyeti
Sınırsız protein tüketip aç kalmadan, az ölçüde yağ kullanarak direkt vücudun, mevcut yağ depolarından yakma üzerine kurulu bir sistem var. Dukan diyeti kişinin kilo vermesi ve inilen kilonun korunması amacıyla birbirini takip yapan dört aşamadan oluşuyor.

İlk iki aşama kilo vermek üzerine kurulu, diğer aşamalar ise kiloyu sabitleme ve ömür boyu korumayı sağlıyor. Üç ve dördüncü aşamada belli sebze ve meyveler yenilebiliyor. Dört ayrı diyetin ilk hedefi hızlı bir başlangıçla moral verecek kadar kilo kaybı. Aşamalardan geçilerek gelinen son aşamadaysa hayat boyu kilo almamak açısından saf proteinli perşembeler, asansör kullanımını bırakmak ve her gün üç çorba kaşığı yulaf kepeği anahtar olarak kullanılmış.

Karatay Diyeti
Kardiyolog ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Canan Efendigil Karatay düzenli protein alarak, kalori hesabı yapmadan zayıflamayı vadediyor. Sadece karbonhidrat ve şekeri keserek kısa sürede kilo vermek açısından Karatay’a göre güne sağlam bir kahvaltıyla başlamak şart. Her sabah tereyağlı organik yumurta, 10 zeytin ve peynirden oluşan mönüde istenildiği kadar tavuk, balık, kırmızı et var. Ekmek, pilav, makarna, patates ve şekeri kesmek gerek. Ekmek yerine belli ölçüde ceviz, fındık, fıstık, badem tüketiliyor. Nohut, fasulye, mercimek, armut, elma ve erik tüketilebiliyor. Tereyağ ve zeytinyağı öneriliyor.

Montinyak Diyeti
Fransız Doktor Montignac tarafından olan diyetin en önemli özelliği proteinlerle karbonhidratların farklı öğünlerde tüketilmesi. Çünkü proteinler lifli sebzelerle alındığında vücudun yağ depolamasını sağlıyor. Diyetteki ana amaç, gıdaları karbonhidratlarla karıştırmayıp pankreasın insülin salgılamasını engellemek. İlk önce ak un ve şeker listeden çıkarılıyor. Ama karbonhidratlı bir öğünün ardından en az üç dört saat fasıla vererek bir sonraki öğüne geçmek gerekiyor. Öğün atlamak yasak. Günde bir, iki kadeh kırmızı şarap serbest.

Taş Devri Diyeti
Adından anlaşılacağı üzere tüketmek yeme alışkanlığının ‘o devrin’ doğa koşullarına göre devam etmesi gerektiğini hedefleyen bir yöntem. Zira Taş Devri’nden bugüne insan genlerinde değişiklikler gerçekleştiği gibi çevresel şartlar ve gıda maddelerinde değişim yaşandığı biliniyor. Doğkırmızı olmayan, işlenmiş ve katkı konulmuş gıdalardan korunarak protein ağırlıklı bir program sunuyor. Üç ak; tuz, şeker ve un yasak ya da çok sınırlı tüketiliyor.

Her yiyecek doğadaki şekline en yakın olarak yeniyor. Yasak gıdalar haricinde yeme sınırı yok. Çiğ yemekler toplam diyetin en az yüzde 60’ını oluşturmalı. Tüketilen etler yağsız olmayacak ve fazla pişirilmeyecek. Buğulama ve güveçte pişirme yöntemleri de öneri edilen tekniklerin başında. Doğkırmızı yumurta günde dört taneye kadar yenilebiliyor. Sebzedeyse patates hariç hepsi daha çok çiğ olarak tüketilebiliyor. Toprak, çelik ya da kalaylı bakır kaplar tercih edilmeli.

Atkins Diyeti
Atkins’in dayandığı temel, Dukan diyetiyle aynı esas. Dr. Atkins tarafından oluşturulan diyette temel amaç; karbonhidrat seviyesini düşürmek ve bu yolla vücudun enerji ihtiyacını yağları yakarak karşılamasını sağlamak. Bu yüzden hangi grup yiyecekte, hangi tür karbonhidratın bulunduğunu bilmek günlük diyet listesi açısından çok önemli.

Kalori hesabı yerine gram hesabı yapılıyor. Karbonhidratlar şeker ve nişastadan oluşuyor. Mısır gevreği, ekmek, kek, bisküvi, krakerler, pirinç, makarna, şehriye, arpa, mercimek, fasulye, patates, meyve ve süt ürünleri gibi karbonhidrat bakımından çok zengin gıdaları bu programda günde 20 gramdan fazla tüketmek yasak.

Programı uygulamak kolay lakin sağlığa kötü etki veren üç beyazdan kaçınmak gerekiyor. Uygulaması iki hafta olarak belirtilen diyette yalnızca saf protein tüketiliyor. Kümes hayvanları eti, et, deniz ürünleri peynir ve bazı sebzeler yenilebilir. Pirinç, makarna ve ekmek uzak durulması gereken başlıca besin grubu. Meyve ise çok az ölçüde tüketilebilir. Yemekler tereyağı ve zeytinyağı gibi doğkırmızı yağlarla pişirilmeli.